DEFINISI MELAYU DAN KONSEP KARYA AGUNG

TAKRIF MELAYU

Menurut Perlembagaan Malaysia, Melayu ialah orang yang lazimnya orang Melayu itu mestilah beragama Islam, mengamalkan adat budaya Melayu, bertutur menggunakan bahasa Melayu dan lahir sebelum hari merdeka sama ada di Persekutuan atau Singapura, atau pada hari merdeka dan telah bermastautin di Persekutuan atau Singapura ataupun ia adalah keturunan seseorang yang tersebut. Pengertian dalam perlembagaan itu telah termaktub pada Perkara 160 (2) Perlembagaan Malaysia. Perkara ini telah wujud sejak Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu tahun 1957 dahulu.

Dari sudut suku bangsa pula, Melayu ditakrifkan sebagai orang yang berketurunan suku Melayu dari segi darah dagingnya, bertutur bahasa atau dialek Melayu dan berkebudayaan serta beradat resam Melayu. Agama Islam tidak menjadi syarat. Suku Melayu jenis ini terdapat di Semenanjung Malaysia, termasuklah Selatan Thailand, pantai Sarawak, Brunei, pantai Sabah, persisir Kalimantan, Indonesia, pantai Timur Sumatera dari Tamiang hingga ke Palembang dan Bengkulu, di Kepulauan Riau-Lingga serta Bangka-Belitung.

Terdapat juga pengertian lain dari segi suku bangsa, iaitu syarat beragama Islam itu adalah wajib tetapi syarat keturunan darah suku Melayu ditiadakan. Hal ini bermakna sekiranya terdapat suku lain memeluk Islam, misalnya orang daripada suku bangsa Cina dan tinggal dalam kalangan orang Melayu, orang tersebut menjadi orang Melayu. Pertukaran agama menjadi Islam ini dikatakan masuk Melayu. Perkara ini pernah berlaku di Sarawak, Tanah Melayu dan Sumatera Timur. Terdapat juga definisi Melayu yang didasarkan kepada daerah atau negeri seperti orang Melayu Johor, orang Melayu Kelantan, orang Melayu Kedah dan sebagainya.

Selain itu, Melayu dari segi pengertian yang diberikan oleh UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) pula merujuk kepada satu keluarga bangsa yang mempunyai satu keluarga yang sama, bentuk fizikal tubuh badan yang hampir sama, berkulit sawo matang, rambut lurus dan tinggi yang sederhana dan mereka adalah penduduk asli di satu kawasan yang sangat besar, iaitu dari Madagaskar di pantai timur benua Afrika, di barat hingga ke Pulau Paskah (Easter Islands), di Lautan Pasifik yang berhampiran dengan Republik Chile di timur, kemudian dari Kepulauan Hawaii dan Taiwan di utara hingga ke Pulau New Zealand di selatan. Oleh itu, Melayu adalah satu kelompok bangsa yang sejak beberapa lama dahulu dikenali sebagai Malayo-Polynesia (Melayu-Polinesia) atau Austronesia yang sering digunakan sekarang. Hal ini menjelaskan bahawa Melayu merangkumi pelbagai suku kaum seperti Aceh, Batak, Lampung, Sunda, Jawa, Bugis, Filipino dan lain-lain.

      Pada zaman kesultanan Melaka, identiti Melayu hanya terbatas dalam kalangan keturunan kerabat diraja yang berasal dari Bukit Siguntang. Walau bagaimanapun, keterikatan ini longgar pada masa-masa berikutnya dan seterusnya menghilang sejak abad ke-17 akibat daripada kemunculan kerajaan warisan Melaka dan kerajaan Islam baru, perdagangan antarabangsa dan lain-lain. Kelonggaran keterikatan identiti Melayu ini turut berpunca daripada kedatangan orang-orang Sumatera dan Jawa dalam jumlah yang besar pada abad ke- 19.

Selain itu, muncul era baru dalam pembinaan entiti Melayu dalam rangka lebih luas di peringkat Nusantara selepas kemangkatan Sultan Mahmud Mangkat Dijulang pada tahun 1699. Dalam Sejarah Siak, munculnya Raja Kecil Siak yang menampilkan dirinya sebagai putera Sultan Mahmud Mangkat Dijulang. Oleh itu, masyarakat di Sumatera terutamanya di kawasan Riau menganggap mereka adalah bangsa Melayu kerana raja mereka yang bernama Raja Kecil Siak dianggap putera kepada Sultan Mahmud Mangkat Dijulang. Makam Sultan Mahmud Syah berada di Rokan, Riau dan dijadikan sebagai tanda atau bukti dalam kalangan masyarakat daerah tersebut bagi mengesahkan mereka adalah orang Melayu.

Identiti ‘Melayu’ diguna pakai apabila berlakunya perkembangan umum perdagangan yang menyebabkan pelbagai bangsa termasuk dari China, India, Eropah dan Arab berkumpul di Nusantara. Mereka memerlukan satu identiti agar dapat dibezakan daripada bangsa-bangsa tersebut semasa berada pada peringkat antarabangsa. Dari situlah mereka memilih untuk mengidentitikan diri sebagai Melayu atas dua sebab iaitu yang pertama, mereka beragama Islam, berbahasa Melayu dan mengamalkan adat kebudayaan Nusantara. Sebab yang kedua pula ialah nama Melayu sudah mempunyai prestij kerana mempunyai empayar terkenal iaitu Kesultanan Melayu Melaka.

ETIMOLOGI MELAYU

Etimologi merupakan kajian asal usul dan sejarah sesuatu perkataan. Terdapat beberapa kajian dijalankan untuk mengetahui etimologi perkataan ‘Melayu’. Selain itu, terdapat beberapa bahan bukti yang ditemui bagi menentukan etimologi Melayu. Antaranya ialah penemuan batu bersurat, patung, catatan, nama tempat atau kawasan dan sebagainya.  Hasil kajian yang diperolehi  saling mempunyai perkaitan antara satu sama lain. Antara pendapat mengenai etimologi Melayu adalah  menurut Noriah Mohammed (1999) , istilah Melayu merujuk kepada kerajaan Melayu. Penggunaan istilah ‘Melayu’ pada peringkat awal sekitar tahun 100 hingga 150 Masihi apabila M. Ptolemy telah menggunakan istilah maleu-kolon dalam bukunya yang bertajuk Geographike Sintaxis. Menurut Gerini, istilah tersebut berasal daripada perkataan Sanskrit iaitu malaikurram atau malayakolam yang merujuk kepada sebuah tempat yang terletak di utara semenanjung Malaysia iaitu Tanjung Kuantan.

Selain itu, terdapat istilah Malaya dvipa dalam sebuah kitab Hindu purba yang ditulis pada zaman Gautama. Istilah Malaya dvipa bermaksud tanah yang dikelilingi air. Para pengkaji beranggapan istilah tersebut merujuk kepada Pulau Sumatera. Selain itu, menurut catatan seorang rahib Budddha yang bernama I-Shing, terdapat sebuah kerajaan yang dikenali sebagai Mo-Lo-Yu. Beliau telah menemui kerajaan tersebut semasa dalam perjalanan dari Canton ke India kira-kira pada tahun 675 Masihi. Kerajaan tersebut merupakan salah satu daripada jajahan takluk kerajaan Sriwijaya yang berpusat di Palembang. Catatan I-Shing menyatakan terdapat utusan Mo-lo-yu yang dihantar ke negara China untuk mempersembahkan hasil bumi mereka kepada raja China. Bahasa Melayu telah digunakan sebagai bahasa pengantar dan bahasa rasmi kerajaan Sriwijaya. Dalam kerajaan Sriwajaya, bahasa Melayu yang dituturkan ketika itu ialah bahasa Kun-Lun, iaitu bentuk bahasa Melayu terawal yang dikenali sebagai bahasa Melayu kuno.

Di samping itu, terdapat sebuah penemuan perkataan ‘Melayu’ di belakang sebuah patung yang dijumpai di Padang Rocore yang terletak di Sungai Batanghari, Sumatera Selatan. Penemuan berkenaan bertarikh 1286 Masihi. Selain itu, dalam buku Sejarah Melayu, terdapat bukti yang menunjukkan perkataan Melayu dikaitkan dengan sebatang sungai iaitu Sungai Melayu yang terletak di Palembang. Terdapat juga pengkaji yang berpendapat bahawa perkataan ‘melayu’ dipinjam daripada perkataan Jawa kuno, mlayu. Perkataan mlayu bermaksud ‘mengembara’ dan sesuai dikaitkan dengan orang Melayu yang hidup berpindah-randah dari Yunan ke kawasan selatan. Terdapat juga penemuan perkataan Melayu pada batu bersurat. Terdapat penemuan perkataan Malayapura yang bermaksud kota Melayu atau kerajaan Melayu pada Batu Bersurat Bukit Gombak Satu di Sumatera barat. Seterusnya, Abdullah Jumain telah membuat satu kesimpulan mengenai perkataan Melayu. Beliau berpendapat bahawa istilah Melayu bermula dengan nama sebuah daerah di Jambi dan berkembang pada zaman Sriwijaya.    

Seterusnya, menurut Zuber Osman, perkataan Melayu berasal daripada perkataan ‘Himalaya’ yang telah disingkatkan kepada ‘Malaya’ dan kemudian menjadi Melayu. Seterusnya, terdapat juga pengkaji bahasa yang berpendapat perkataan ‘Melayu’ berasal daripada perkataan ‘Malaiyurpura’. Penggunaan perkataan ini  terdapat pada prasasti Bukit Gombak yang dijumpai di Sumatera Barat. Perkataan Malaiyurpura bermaksud kota malaiyur atau kota gunung. Perkataan Melayu bermula daripada perkataan malaiyur, seterusnya berubah kepada perkataan malaiyu, perkataan malaiyu pula berubah kepada perkataan malayu dan akhir sekali perkataan malayu berubah kepada perkataan melayu.  

 Seterusnya, terdapat pendapat yang mengatakan perkataan ‘Melayu’ berasal daripada perkataan ‘pamalayu’. Perkataan ‘pamalayu’ merujuk kepada sebuah peristiwa iaitu peristiwa serangan ke atas sebuah wilayah yang terletak di Sumatera Barat oleh Raja Kertanegara. Raja Kertanegara merupakan raja yang berasal dari Singhasari Jawa Timur. Perkataan Pamalayu bermaksud Ekspedisi Malayu, iaitu penyerangan dan seterusnya penguasaan terhadap negeri Malayu. Seterusnya, terdapat juga pendapat yang mengatakan bahawa perkataan Melayu berasal daripada Malayu. Malayu merupakan sebuah kerajaan yang berpusat di Muara Jambi. Kerajaan ini wujud pada abad ke-7, kira-kira pada tahun 644 Masihi. Kerajaan ini pernah dilawati oleh I Tsing pada tahun 671 Masihi. Nama bagi kerajaan ini berasal daripada nama sebuah sungai yang terletak di situ, iaitu Sungai Malayu.

Bahasa Melayu juga telah mengalami tahap perkembangan dan etimologi yang dapat dibuktikan dengan penemuan beberapa bahan bukti. Antara bahan bukti kewujudan bahasa Melayu adalah melalui penemuan batu bersurat. Menurut Amat Juhari Moain, bahasa Melayu berkembang melalui beberapa zaman. Perkembangan bahasa Melayu terbahagi kepada lima zaman iaitu zaman bahasa Melayu Purba, zaman bahasa Melayu kuno, zaman bahasa Melayu klasik, zaman bahasa Melayu Pramoden dan zaman bahasa Melayu moden.

Seterusnya, bahasa Melayu purba telah wujud pada zaman prasejarah. Akan tetapi, tidak ada bahan bukti sejarah yang bertulis pada masa itu. Seterusnya, bahasa Melayu kuno bermula pada abad ke -4 Masihi. Terdapat penemuan sebuah prasasti berbahasa Melayu di Dong Yen Chau, di teluk Tourane, Vietnam bertarikh kira-kira pada abad ke-4 Masihi. Selain itu, terdapat juga beberapa prasasti berbahasa Melayu yang lain yang telah  ditemui. Antaranya ialah prasasti yang dijumpai di Kedukan Bukit, Talang Tuwo, Telaga Batu, Kota Kapur, Karang Berahi dan sebagainya. Seterusnya, bahasa Melayu klasik pula bermula dari awal ke-14 Masihi sehingga ke akhir abad ke-18 Masihi. Zaman permulaannya ditandai dengan prasasti Terengganu yang bertarikh pada 702 Hijrah bersamaan dengan 1303 Masihi. Antara perbezaan bahasa Melayu klasik dan bahasa Melayu kuno adalah terdapat penggunaan tulisan jawi, iaitu tulisan Arab berbahasa Melayu dalam bahasa Melayu klasik.

Selain itu, pada zaman bahasa Melayu klasik, bahasa Melayu banyak dipelajari oleh orang bukan Melayu seperti orang Cina, India, Arab, Farsi, Portugis, Belanda, Itali dan sebagainya. Penguasaan bahasa Melayu oleh orang asing ini adalah bertujuan untuk perniagaan, perhubungan antara negara dan raja, dan pengembangan ajaran agama terutama agama Islam dan Kristian. Zaman bahasa Melayu klasik merupakan zaman yang lebih maju dan membangun berbanding zaman bahasa Melayu kuno. Pada zaman tersebut, perkembangan ilmu pengetahuan dan kegiatan intelektual bahasa Melayu telah mencapai tahap yang tinggi. Selain itu, bahasa Melayu juga telah menjadi bahasa utama di Asia Tenggara.

Seterusnya, pada zaman bahasa Melayu pramoden, perkembangan bahasa Melayu semakin pesat. Hal ini demikian kerana penjajah barat memperkenalkan beberapa alat teknologi moden. Kegiatan menulis dalam bahasa Melayu telah sudah mula memasyarakat dan merakyat. Seterusnya, pada zaman bahada Melayu moden, negeri-negeri dan kesultanan Melayu telah menggunakan bahasa Melayu yang sepenuhnya dalam urusan pemerintahan. Selain itu, sekolah-sekolah Melayu juga dibuka dengan lebih banyak lagi berbanding dengan zaman-zaman sebelumnya.

Perubahan-perubahan yang berlaku dalam kelima-lima zaman dapat membuktikan bahawa bahasa Melayu merupakan sebuah bahasa yang unggul dan hebat. Hal ini demikian kerana bahasa Melayu sentiasa mengalami perubahan yang positif seiring dengan peredaran zaman. Selain itu, bahasa Melayu juga merupakan sebuah bahasa yang mudah difahami dan dikuasai oleh pelbagai bangsa.    

ASAL USUL MELAYU

Asal usul bermaksud “salasilah” atau “keturunan” atau “susur galur”. Asal usul Melayu merujuk kepada kajian tentang salasilah atau keturunan bangsa Melayu. Walaupun sudah ada beberapa kajian dilakukan terhadap asal usul bangsa Melayu, namun kata sepakat para pengkaji belum tercapai. Setakat ini ada dua pandangan yang dikemukakan. Pandangan yang pertama menyatakan bahawa bangsa Melayu berasal daripada utara (Asia Tengah) manakala pandangan yang kedua pula menyatakan bahawa bangsa Melayu memang sudah sedia ada di Kepulauan Melayu atau Nusantara ini.

Terdapat dua hipotesis yang diutarakan oleh ahli arkeologi dan ahli linguistik untuk mendapatkan kepastian tentang tempat asal penutur bahasa Melayu. Hipotesis yang diutarakan oleh pengkaji-pengkaji tersebut iaitu kawasan Asia Tengah dan kawasan Nusantara. Menurut teori kawasan Asia Tengah menyatakan bahawa orang Melayu berasal dari Selatan China. Ada juga yang berpendapat bahawa mereka datang dari Indo-China atau Yunan atau Burma. Perpindahan kelompok dari utara ke selatan ini berlaku dalam dua kumpulan iaitu kumpulan Melayu Proto dan kumpulan Melayu Deutro.

Selain itu, ada juga kajian mengenai asal usul bahasa Melayu menyatakan bahawa terdapat dua kelompok nenek moyang orang Melayu. Kelompok pertama nenek moyang orang Melayu dikatakan datang dari Yunan, China. Mereka mengembara ke Nusantara sejak SM 2,500 dan menjadi penduduk asal Nusantara. Orang yang datang dari Yunan ini dipanggil Melayu Proto atau Melayu Kuno. Kemudian, kira-kira tahun SM 1500, kelompok kedua pula datang ke Nusantara dari Asia Tengah. Mereka dipanggil orang Melayu Deutro atau Melayu Moden. Mereka menduduki daerah-daerah yang subur di pinggir-pinggir pantai Nusantara. Ini menyebabkan orang-orang Melayu Proto tadi terdesak berpindah ke gunung-gunung dan hutan-hutan rimba di pedalaman. Orang-orang Melayu Proto ini berpecah-pecah menjadi beberapa kelompok, iaitu orang-orang Jakun, Orang Laut, Orang Kanak, Temuan, Biduanda dan beberapa kelompok lain.

      Hipotesis penghijrahan kelompok Melayu Proto dikemukakan oleh P. Sarasin dan F. Sarasin pada tahun 1892. Teori tersebut diperkukuhkan lagi dengan kajian yang dilakukan oleh Von Heine Geldern pada tahun 1932. Beliau telah membuat kajian tentang beliung-beliung batu bersegi panjang yang ditemui di sungai Hwang Ho, Sungai Yangtze, Sungai Salween, Sungai Irrawady dan Sungai Brahmaputra. Bentuk dan jenis-jenis beliung batu tersebut didapati mempunyai persamaan dengan beliung-beliung yang dijumpai di Nusantara. Beliau percaya beliung-beliung tersebut telah dibawa oleh orang Asia Tengah ke Kepulauan Melayu.

      Selain itu, persamaan dari segi alat perkakas dan peralatan yang lain seperti kapak batu, kapak persegi bujur, tulang mawas, hasil kerja tangan seperti tembikar, pasu, tempayan, tikar dan lain-lain. Manakala persamaan dari segi kebudayaan Hoa-binh dan Dogson yang ditemukan di daerah Vietnam dan juga di daerah-daerah lain di Asia Tenggara seperti yang telah diteliti dan dikaji oleh Robert Von Heine Geldern.

      Walau bagaimanapun, hipotesis ini menimbulkan beberapa keraguan iaitu pengkaji bahasa yang menolak hipotesis ini mengatakan bahawa teori beliung Von Heine Geldern tidak boleh diterima. Artifak yang ditemui bukan sahaja terdapat di Asia Tengah tetapi juga terdapat di Eropah dan Amerika.

      J. H. C. Kern pula ialah seorang ahli filologi Belanda yang pakar dalam bahasa Sanskrit dan pelbagai bahasa Austronesia yang lain telah membuat kajian berdasarkan beberapa perkataan yang digunakan sehari-hari. Perkataan yang dikaji antaranya ialah nama tumbuh-tumbuhan, haiwan dan nama perahu. Beliau mendapati bahawa perkataan yang terdapat di Kepulauan Nusantara ini juga terdapat di Madagaskar, Filipina, Taiwan dan beberapa buah pulau di Lautan Pasifik. Antara perkataan tersebut ialah padi, buluh, rotan, pisang dan ubi. Berdasarkan senarai perkataan yang dikaji itu, Kern berkesimpulan bahawa bahasa Melayu berasal daripada satu induk yang ada di Asia.

      Di samping itu, pengkaji budaya dan adat resam J. R. Logan berpendapat terdapat persamaan antara adat resam orang Melayu dengan adat resam masyarakat kaum Naga di Assam, Burma iaitu di daerah Burma dan Tibet. Beliau membuat kesimpulan Asia Tengah merupakan tempat nenek moyang bangsa Melayu. Persamaan adat resam ini berkait rapat dengan bahasa yang digunakan mereka. Beliau mengambil kesimpulan bahawa bahasa Melayu tentulah berasal dari Asia. G. K. Nieman dan R. M. Clark yang membuat kajian berdasarkan adat resam juga bersependapat dengan J. R. Logan.

Dua orang sarjana Melayu, iaitu Slametmuljana dan Asmah Haji Omar juga menyokong pendapat tersebut. Slametmuljana yang membuat penyelidikannya berdasarkan perbandingan bahasa, sampai pada suatu kesimpulan bahawa bahasa Austronesia yang dalamnya termasuk bahasa Melayu, berasal dari Asia. Asmah Haji Omar membuat huraian yang lebih terperinci lagi. Beliau berpendapat bahawa perpindahan orang Melayu dari daratan Asia ke Nusantara ini tidaklah sekaligus dan juga tidak melalui satu laluan. Ada yang melalui daratan, iaitu Tanah Semenanjung, melalui Lautan Hindi dan ada pula yang melalui Lautan China. Namun, beliau menolak pendapat yang mengatakan bahawa pada mulanya asal bahasa mereka satu dan perbezaan yang berlaku kemudian adalah kerana faktor geografi dan komunikasi. Dengan demikian, anggapan bahawa bahasa Melayu Moden merupakan perkembangan daripada bahasa Melayu Klasik, bahasa Melayu Klasik berasal daripada bahasa Melayu Kuno dan bahasa Melayu Kuno itu asalnya daripada bahasa Melayu Purba merupakan anggapan yang keliru.

      Para pengkaji yang tidak bersetuju dengan hipotesis yang menyatakan kelompok Melayu berasal dari Asia Tengah telah mengemukakan satu lagi hipotesis. Mereka berpendapat orang Melayu tidak datang dari luar tetapi memang telah wujud di Nusantara. Bukti yang pertama berdasarkan kajian bahasa yang merujuk kepada keakrabatan antara bahasa Austronesia. Menurut William Marsden, bahasa Melayu mempunyai keakrabatan dengan bahasa Polinesia, Melanesia dan Mikronesia. Persamaan dapat dilihat dari segi bentuk kata dan struktur bahasa.

      Bukti yang kedua ialah berdasarkan kajian kebudayaan. Seorang sarjana Inggeris, John Crawfurd mendapati tanah asal orang Melayu ialah Sumatera dan Jawa kerana kedua-dua kawasan menunjukkan perkembangan kebudayaan yang sangat menonjol berbanding dengan kawasan-kawasan lain di Nusantara. Bukti yang ketiga ditinjau dari sudut geografi. Dari Zaman Pilosen hingga Zaman Pleistosen, Nusantara merupakan sebuah daratan yang luas yang dikenali sebagai Pentas Sunda manakala Pentas Sahul ialah Australia dan New Guinea. Pencairan glasier telah menyebabkan beberapa wilayah terpisah dan berlaku juga perpindahan kelompok masyarakat dari satu daratan ke satu daratan. Hal ini membuktikan perpindahan manusia bukan dari Asia Tengah tetapi penduduk asal Nusantara.

      John Crawfurd membuat kajian perbandingan bahasa yang ada di Sumatera, Jawa, Kalimantan dan kawasan Polinesia. Beliau berpendapat bahawa asal bahasa yang tersebar di Nusantara ini berasal daripada bahasa di Pulau Jawa dan bahasa yang berasal dari Pulau Sumatera. Beliau juga menambah hujahnya dengan bukti bahawa bangsa Melayu dan bangsa Jawa telah memiliki taraf kebudayaan yang tinggi dalam abad kesembilan belas. Taraf ini hanya dapat dicapai setelah mengalami perkembangan budaya beberapa abad lamanya. Beliau membuat kesimpulan bahawa orang melayu itu tidak berasal dari mana-mana tetapi merupakan induk yang menyebar ke tempat lain.

KONSEP KARYA AGUNG

Karya agung merupakan karya-karya yang berjaya meninggalkan kesan seni, ilmu, falsafah, budaya, dan sosial yang kekal dalam kesedaran dan ingatan pembaca. Unsur dalam karya ini merangkumi mutu, nilai ketamaunan dan nilai kemanusiaan di dalam karya tersebut. Dunia ketamadunan Melayu telah memperlihatkan, terdapat banyak karya-karya agung yang telah dihasilkan.

Karya-karya ini melambangkan keunggulan daya cipta bangsa itu untuk membentuk tradisi dan identitinya yang tersendiri. Karya agung dapat membuatkan kita mengenali dan mengetahui sejarah dan kehebatan tamadun-tamadun dunia seperti tamadun  Greek, Cina, India, Mesir dan bangsa-bangsa yang lain. Melalui penghasilan karya seni, pemikiran, falsafah, sastera yang dicetuskan oleh pemikir, seniman dan sasterawan zaman dahulu kala mereka mampu meninggalkan pengaruh yang besar dan kekal sepanjang zaman. Hasil kepengarangan ini dipelajari, dijadikan panduan, dikekalkan atau dicerna oleh keturunan berikutnya sehinggalah hasilnya menjadi tradisi dan warisan bangsa hingga ke zaman ini.

Karya –karya agung sudah pasti merupakan karya yang berpengaruh yang sekurang-kurangnya membuat orang berhenti dan berfikir tentang diri mereka, tentang lingkungannya dan alam kehidupan keseluruhannya. Karya-karya agung ialah karya yang mengusik ketenangan dan menyedarkan kita. Lebih penting lagi, karya agung mengajak kita untuk mengenal dan memahami tradisi atau tamadun bangsa yang dipancarkan melalui karya agung itu. Dalam semua tradisi bangsa dan agama, karya agung merupakan “representatif” pada kehebatan sesuatu tradisi. Dalam tradisi Islam misalnya, ada Ihya’ Ulumuddin , tradisi Hindu dengan Bhagavaddita, dan tradisi Kristian dengan Summa Teologica. Dalam tradisi bangsa pula, bangsa Farsi memiliki Shahnameh, bangsa Eropah pula dengan Divine Comedy dan karya-karya William Shakespeare.

Karya agung merupakan karya-karya hebat yang mampu meninggalkan kesan seni, ilmu, falsafah, budaya, dan sosial yang kekal dalam kesedaran dan ingatan pembaca. Unsur dalam karya ini merangkumi mutu, nilai ketamadunan dan nilai kemanusiaan di dalam karya tersebut. dalam karya agung, terkandung pelbagai rencah kehidupan yang berkait dengan hidup manusia. Penceritaan dalam karya agung melibatkan unsur emosi, penderitaan, tangisan, kesengsaraan, pengajaran, maklumat dan sebagainya. Pembaca dapat menyelusuri segala aspek ini apabila membaca karya agung. Penulis juga membawa kita mengalami pengalaman orang lain di dalam sesuatu karya agung.

Karya agung Melayu ialah karya yang dapat melambangkan keunggulan daya cipta seniman, penulis dan pemikir bangsa Melayu dahulu kala dalam menggambarkan idealism, nilai, pandangan hidup, adat, budi, dan kesedaran moral dan visi bangsa dan masyarakatnya melalui bentuk sastera dan seni yang tinggi nilainya sehingga kesan seni, budaya dan falsafah kekal sepanjang zaman dalam minda kolektif bangsa Melayu. Pelbagai persoalan kehidupan dan masyarakat terangkum indah dalam sesuatu karya.

Karya agung Melayu juga bererti karya agung yang ditulis atau diungkapkan atau dilisankan dalam bentuk pepatah, pantun, lipur lara, dan lain-lain dalam bahasa Melayu, tidak mengambil kira kelompok bangsa/etnik dalam kawasan Dunia Melayu ini, sama ada orang Melayu di Semenanjung Tanah Melayu,d atau orang Melayu Brunei, atau orang Aceh, orang Bugis, orang Minangkabau, dan lain-lain yang menghasilkan karya itu. Persoalan sempadan geografi dan etnik tidak timbul, tidak kira di manakah daerah asalnya di dunia Melayu ini, dan mampu mencetuskan dalam bentuk dan gaya yang luar biasa, unsur-unsur pemikiran, sistem nilai dan kepercayaan, falsafah atau pandangan hidup bangsa Melayu turun menurun.

Buku Pengenalan Konsep dan Gagasan Karya Agung Yayasan Karyawan (2000) yang mengutarakan perbahasan dan pengertian tentang karya agung Melayu telah mentakrifkan karya agung sebagai karya yang berjaya meninggalkan kesan seni, budaya dan pemikiran yang luar biasa dalam tamadun atau tradisi sesuatu bangsa. Karya itu dianggap sebagai warisan bangsa dalam erti kata ia mewakili minda dan pengalaman bersama (kolektif) bangsa itu sepanjang zaman sebagaimana yang dipancarkan dalam sistem kepercayaan, falsafah hidup, tradisi atau konsep ilmu, adat, bahasa, seni dan pekerti, budaya dan sosial yang membentuk citra atau identiti ketamadunan dan nilai kemanusiaan semestinya hadir dalam karya agung Melayu.

Malah terdapat karya agung Melayu tradisional yang dijadikan penetapan penentuan karya agung Melayu yang dianggap sebagai hasil kreativiti seni persuratan dan penceritaan, dan sebagai pembentuk tradisi atau tamadun bangsa sehingga kesannya kekal dalam kesedaran kebangsaan bangsa Melayu sepanjang zaman. Untuk itu, beberapa karya kesusasteraan Melayu tradisional diterbitkan dalam edisi mewah yang menepati ciri-ciri karya agung seperti Sulalat-al-Salatin, Hikayat Merong Mahawangsa, Tuhfat-al-Nafis dan Hikayat Hang Tuah. Ciri-ciri yang dimaksudkan adalah lambang atau pesanan yang disampaikan oleh karya itu ialah nilai seni budaya dan falsafah atau pandangan hidup bangsa, nilai ilmu iaitu teknik kepengarangan dan seni bahasa. Semua karya ini memperlihatkan tahap keunggulan kreativiti, seni persuratan dan nilai budaya tinggi.

Secara keseluruhan, kajian tentang takrif Melayu, etimologi Melayu, asal-usul Melayu dan konsep karya agung dapat memperjelas tentang bahasa Melayu sama ada secara langsung atau tidak langsung. Hal ini demikian kerana melalui keempat-empat perkara tersebut, kita akan dapat mengetahui tentang makna Melayu, sejarah perkembangan, asal-usul, bahan-bahan bukti dalam sejarah bahasa Melayu, susur galur bahasa Melayu, karya-karya agung dalam bahasa Melayu dan sebagainya. Seterusnya, melalui takrif Melayu, kita dapat mengetahui tentang apakah yang dimaksudkan dengan Melayu, perkaitan antara tempat asal orang Melayu, pendapat tokoh-tokoh dan badan-badan tertentu tentang Melayu dan sebagainya.